Panik atak, ani bir korku hali ve bu korkunun ani yükselişidir. Kalbiniz sıkışır ve nefes alamazsınız. Hatta ölmekte veya delirmekte olduğunuzu hissedersiniz. Tedavi edilmediğinde panik ataklar, panik bozukluğuna ve diğer sorunlara neden olabilir. Hatta normal günlük faaliyetlerinizden (iş, okul, aile ve diğer çevre) çekilmenize neden olabilir.
Panik ataklar tedavi edilebilir. Hatta ne kadar çabuk yardım alırsanız o kadar iyi olur. Tedaviyle, panik semptomlarını azaltabilir, ortadan kaldırabilir ve yaşamınızın kontrolünü tekrar kazanabilirsiniz.
Panik Atak Nasıl Atlatılır?
- Vücudunuzu sık sık hareket ettirin – bir saatten fazla oturmayın.
- Yavaşça ve derin nefes alıp, nefesinizi tutmayın.
- O an size destek olabilecek aileden veya arkadaş çevrenizden birine yakın olun.
- Gevşeyin ve bunun günlük rutininizin bir parçası olmasına izin verin.
- Alkol, kafein ve nikotin alımını azaltın.
- Yeterli ve kaliteli şekilde uyuyun.
- Bir de bu konuyu okuyarak daha fazlasını öğrenin.
Normal korkuları panik ataklardan ayıran nedir?
Korkuya dayalı stres, bilinmeyen bir şeyle karşı karşıya kalacağımız ya da bizi rahatsız eden bir şey olduğunda karşılaşılan bir deneyimdir. Sinir sistemimizin bir parçası, böyle durumlarda gerçek veya olası bir tehdide yanıt verir ve bizi savaşmaya veya kaçmaya hazırlar. Panik, beklenmeme özelliği, güçsüz ve hareketsiz bırakması ile karakterize olan yoğun bir korku dalgasıdır. Panik atakları genellikle size herhangi bir uyarı vermeden ortaya çıkmaktadır. Panik atak için açık bir neden olmayabilir. Siz rahatken veya uyku halindeyken bile ortaya çıkabilirler.
Bir panik atak tek seferlik bir olay olabilir, ancak birçok kişi tekrar yaşamaktadır. Nükseden panik ataklar genellikle toplum içinde konuşurken veya tedirgin olabileceğiniz bir durumdayken tetiklenir (özellikle bu durum daha önce panik atak yapmışsa). Genellikle, panik yaratan durum, tehlikede olduğunuz ve kaçamayacağınız bir durumdur.
Bir veya daha fazla panik atak geçirebilirsini ancak yine de mutlu ve sağlıklı olabilirsiniz. Veya panik ataklarınız panik bozukluk, sosyal fobi veya depresyon gibi başka bir bozukluğun bir parçası olarak ortaya çıkabilir. Sebep ne olursa olsun, panik ataklar tedavi edilebilir. Belirtileri kontrol etmek için kullanabileceğiniz başa çıkma stratejileri ve dışarıdan yardım alabileceğiniz etkili tedaviler vardır.
Nesrin’in Panik Hikayesi
Nesrin altı ay önce ilk kez panik atak geçirdi. Birdenbire korku dalgası hissettiğinde, önemli bir iş sunumuna hazırlanmak amacıyla bürosundaydı. Ardından oda dönmeye başladı ve kusacakmış gibi hissetti. Bütün vücudu titriyordu, nefesini tutamıyordu ve kalbi göğsünden çıkacakmış gibiydi. Atak tamamlanıncaya kadar masasının kenarını sıkıca kavramış ve bırakamamıştı ama atak bittiğinde onu derin bir şekilde sarsılmış halde bıraktı.
Nesrin üç hafta sonra ikinci kez panik atak geçirdi ve o günden beri artan sıklıkta yaşamaya devam etti. Ne zaman ve nerede panik atak geçireceğini bilmiyor ama bir tanesini halk arasında yaşamaktan çok korkuyor. Sonuç olarak, arkadaşlarıyla dışarı çıkmak yerine işten sonra evde kalıyor. Ayrıca asansörde yalnızken başka bir panik atak geçirebilme kaygısıyla, o günden beri 8. kattaki ofisine merdivenlerden çıkıp iniyor.
Panik Atak Belirtileri (Semptomları) Nelerdir?
Panik ataklar genellikle evden uzaktayken başınıza gelir, her yerde ve herhangi bir zamanda gerçekleşebilir. Mağazada alışveriş yaparken, sokakta yürürken, araba sürerken veya evdeki kanepede otururken panik atak geçirebilirsiniz.
Panik atak belirtileri ve semptomları aniden ortaya çıkar ve genellikle tepe noktasına 10 dakika içinde ulaşır. Çoğu panik atak 20-30 dakika içinde sonuçlanır ve nadiren bir saatten fazla sürer.
Panik atak tam anlamıyla aşağıdaki belirtilerin ve semptomların bir kombinasyonunu içerir:
- Nefes darlığı veya hiperventilasyon (gerekenden daha hızlı ve daha derin nefes alma)
- Kalp çarpıntısı veya hızlı kalp atışı
- Göğüs ağrısı veya rahatsızlık
- Titreme veya sarsılma
- Boğulma hissi
- Kendini gerçek dışı hissetmek veya çevreden kopmak
- Terlemek
- Mide bulantısı veya karın ağrısı
- Baş dönmesi yaşamak ve solgun hissetmek
- Uyuşukluk veya karıncalanma hissi
- Vücudu bir sıcak bir soğuk hissetmek
- Ölüm korkusu, kontrolü kaybetme ya da delirme hissi
Yaşadığınız kalp krizi midir veya panik atak mıdır?
Panik atak belirtilerinin çoğu fizikseldir ve çoğu kez bu semptomlar o kadar şiddetlidir ki insanlar kalp krizi geçirdiğini düşünür. Aslında, panik atak geçiren birçok kişi, hayatı tehdit eden tıbbi bir sorun olduğuna inandıklarına yönelik tedavi almak için doktora veya acil servise tekrar tekrar gitmiş kişilerdir. Göğüs ağrısı, kalp çarpıntısı veya nefes darlığı gibi belirtilerin muhtemel tıbbi nedenlerini ortadan kaldırmak önemli olmakla birlikte, potansiyel bir neden olarak gözden kaçan aslında panik ataktır.
Panik Bozukluğunun Belirtileri (Semptomları) Nelerdir?
Birçok kişi çok fazla komplikasyon olmadan panik atak deneyimi yaşar. Sadece bir veya iki panik atak geçirmeniz durumunda endişe etmek için çok az sebep vardır. Bununla birlikte, panik atak geçiren bazı insanlar aslında panik bozukluğuna doğru yol alıyor. Panik bozukluğu, tekrarlanan panik ataklarla birlikte davranışta büyük değişiklikler veya daha ileri atak geçirme konusunda sürekli endişe duyma durumunu ifade eder.
Panik bozukluğun farkında olma
Panik bozukluğu çekiyorsanız:
Belli bir duruma bağlı olmayan sık beklenmedik panik ataklar yaşarsınız,
Başka bir panik atak geçirmekten çok endişelenirsiniz,
Panik ataklardan dolayı -atak geçirdiğiniz yerlerden kaçınma gibi- daha farklı davranmaya başlarsınız
Tek bir panik atak sadece birkaç dakika sürebilir, ancak bu tatsız deneyimin etkileri kalıcı bir iz bırakabilir. Panik bozukluğunuz varsa, tekrar eden panik ataklarınızda duygusal olarak bir uyarılma yaşarsınız. Ataklar sırasında hissettiğiniz yoğun korku ve dehşetin anısı, kendinize olan güveni olumsuz yönde etkileyebilir ve günlük hayatınızda ciddi aksamalara neden olabilir. Sonunda bu, aşağıdaki panik bozukluk belirtilerine yol açar:
- Beklenti Kaygısı – Panik ataklar arasında kendinizi rahat hissetmek yerine, endişeli ve gergin hissedersiniz. Bu endişe, gelecekte panik atak geçirme korkusundan kaynaklanır. Bu “korku korkusu” çoğu zaman mevcuttur ve sizi son derece etkisiz hale getirilebilir.
- Fobik kaçınma – Bazı durumlardan veya ortamlardan kaçınmaya başlıyorsunuz. Bu kaçınma daha önce yaşadığınız panik atağın sebebinin bu olduğunu düşünmenizden kaynaklanıyordur. Panik atak yaşama ihtimalinizde yardım almakta veya oradan kaçmakta zorlanacağınız yerlere gitmemeye başlarsınız. Bunu aşırı bir şekilde yaptığınızda fobik kaçınma, agorafobiye dönüşür.
Agorafobili panik bozukluk
Agorafobi, geleneksel olarak, halka açık yerlerden ve açık alanlardan korkmak olarak düşünülüyordu. Ancak günümüzde agorafobinin, panik atakların bir komplikasyonu olarak geliştiği düşünülmektedir. Agorafobi ile kaçışın zor ya da utanç verici olduğu bir durumda panik atak yaşamaktan korkuyorsunuz. Ayrıca, yardım alamayacağınız bir panik atak geçirmekten korkabilirsiniz.
Bu korkular yüzünden giderek daha fazla durumdan kaçınmaya başlıyorsunuz. Örneğin, alışveriş merkezleri veya spor alanları gibi kalabalık yerlerden kaçınmaya başlayabilirsiniz. Ayrıca arabalar, uçaklar, metrolar ve diğer seyahat şekillerinden kaçınabilirsiniz. Daha ağır vakalarda, kendinizi yalnızca evde güvenli hissetmeye başlarsınız.
Agorafobiniz varsa kaçınabileceğiniz durumlar veya faaliyetler:
- Evden uzakta olmak, araba kullanmak veya “güvenecek” bir şahıs olmadan herhangi bir yere gitmek
- Fiziksel egzersiz – panik atak başlatabileceği inancı yüzünden
- Kaçış kolay olmayan restoranlar, tiyatrolar, mağazalar ya da toplu taşıma araçları gibi yerlere gitmek
- Bir sosyal çevrede buluşma gibi panik atak yaşamanın utanç verici olduğu yerler
- Alkol, kafein veya belirli gıdalar veya ilaçlar gibi panik yaratma olasılığı bulunan her şeyi yiyip içmek
Her ne kadar agorafobi herhangi bir zamanda gelişebilirse de, genellikle ilk tekrarlayan panik ataklarınızdan bir yıl sonra ortaya çıkar.
Panik Atak Nedenleri Nelerdir?
Panik atakların ve panik bozukluğun kesin nedenleri belirsiz olsa da, ailelerde panik atak eğilimi vardır. Ayrıca, üniversiteden mezun olmak ve işe başlamak, evlenmek ve bebek sahibi olmak gibi büyük yaşam tarzı değişiklikleriyle bağlantılı gibi görünüyor. Sevilen birinin ölümü, boşanma veya iş kaybı gibi şiddetli stres de panik atağı tetikleyebilir. Panik ataklar tıbbi durumlar ve diğer fiziksel nedenlerden de kaynaklanabilir. Panik belirtileri çekiyorsanız, aşağıdaki olasılıkları ortadan kaldırmak için bir doktora gitmeniz önemlidir:
- Mitral kapak prolapsusu (kalbin kapaklarından biri doğru şekilde kapanmadığında oluşan küçük bir kalp problemi),
- Hipertiroidi (aşırı aktif tiroid bezi)
- Hipoglisemi (düşük kan şekeri)
- Uyarıcı kullanımı (amfetamin, kokain, kafein)
- Kullanılan ilaçların bırakılması
Panik Atak Tedavisi Nasıl Olur?
Panik ataklar ve panik bozukluklar tedavi edilebilir durumlardır. Genellikle kendi kendine yardım stratejileri veya bir dizi terapi seansı ile başarıyla tedavi edilebilirler.
Bilişsel davranışçı terapi
Bilişsel davranışçı terapi genellikle panik atak, panik bozukluk ve agorafobi için en etkili tedavi şekli olarak görülür. Bilişsel davranışçı terapi, panik atakları sürdüren veya tetikleyen düşünce kalıpları ve davranışları üzerine odaklanmaktadır. Korkularınıza daha gerçekçi bir gözle bakmanıza yardımcı olur.
Örneğin, sürüş esnasında panik atak geçirirseniz, gerçekten yaşanacak en kötü şey nedir? Bilişsel davranışçı terapi aldığınızda daha gerçekçi olarak şöyle düşünürsünüz; arabayı uygun bir yere çekip durana kadar başka bir arabanın bana çarpması veya kalp krizi geçirme ihtimali yok. Gerçekten feci bir şey olmayacağını öğrendiğinizde, panik deneyimi daha az korkutucu olur.
Panik ataklar ve panik bozukluklar için maruz kalma terapisi
Panik bozukluğu için maruz kalma terapisinde, sağlıklı başa çıkma yollarını öğrenme fırsatı tanıyan, güvenli ve kontrollü bir ortamda panik fiziksel duygularına maruz kalırsınız. Hiperventilasyon isteyebilir, başınızı yan yana sallayabilir veya nefesinizi tutabilirsiniz. Bu farklı egzersizler panik semptomlarına benzer hislere neden olur. Her deneme ile bu dahili bedensel duyumlardan daha az korkacak ve paniğiniz üzerinde daha fazla kontrol hissi duyacaksınız.
Agorafobiniz varsa, korktuğunuz ve kaçındığınız durumlara maruz kalmak da tedaviye dahil edilir. Belirli fobiler için maruz kalma terapisinde olduğu gibi panik atılıncaya kadar korkulan durumla karşı karşıya kalırsınız. Bu deneyim sayesinde, durumun zararlı olmadığını ve duygularınızı kontrol ettiğinizi öğrenirsiniz.
İlaç tedavisi
İlaç, panik bozukluğunun bazı belirtilerini geçici olarak kontrol etmek veya azaltmak için kullanılabilir. Ancak sorunu ele almaz veya çözmez. İlaç tedavisi ağır vakalarda faydalı olabilir ancak; takip edilen tek tedavi olmamalıdır. İlaç tedavisi, panik bozukluğun altında yatan nedenleri ele alan tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi diğer tedavilerle birlikte kullanıldığında daha etkilidir.
Panik ataklar ve panik bozukluklar için kullanılan ilaçlar arasında şunlar bulunur: Antidepresanlar: Bu ilaçların etkisini hissettirmesi birkaç hafta sürüyor, bu yüzden bu ilaçları sadece panik atak sırasında değil, sürekli olarak almanız gerekiyor. Benzodiazepinler: Bunlar çok hızlı tesir eden anti-anksiyete ilaçlarıdır (genellikle 30 dakika ila bir saat arasında). Panik atak sırasında onları almak semptomların hızlı bir şekilde iyileşmesini sağlar. Bununla birlikte, benzodiazepinler son derece bağımlılık yapar ve ciddi şekilde geri çekilme semptomlarına sahiptir, bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır.
Kendi Kendine Yardım İpuçları
Panik ataklar söz konusu olduğunda, profesyonel tedavi ve terapi büyük bir fark yaratabilir. Ancak kendinize de yardımcı olabileceğiniz birçok teknik var;
Panik ataklar için kendi kendine yardım ipuçları
- Panik ve kaygı hakkında bilgi edinin. Sadece panik hakkında daha fazla şey bilmek sıkıntıdan kurtulmak için uzun bir yol olabilir. Panik atak sırasında yaşanan kaygı, panik bozukluğu ve mücadele ya da kaçış tepkisi üzerine makaleler okuyun. Panik yaparken yaşadığınız duyguların vücudun normal tepkileri olduğunu ve dolayısıyla da çıldırmadığınızı öğreneceksiniz.
- Sigara, alkol ve kafein kullanmaktan kaçının. Bunların hepsi insanlarda ciddi şekilde panik atağı tetiklemektedir. Sonuç olarak alkol, sigara, kahve ve diğer kafeinli içeceklerden kaçınmak akıllıca olur. Sigara alışkanlığından kurtulmak için yardıma ihtiyacınız varsa hastanelere veya bir kliniğe başvurun. Diyet hapları ve diğer ilaçlardan uyarıcı maddeler içeren ilaçlara da dikkat edin.
- Nefes alıp vermeyi öğrenin. Hiperventilasyon panik atak sırasında ortaya çıkan birçok dalgalanmaya (sersemlik ve gerginlik gibi) neden olur. Öte yandan derin nefes alma, panik belirtilerini hafifletebilir. Nefesinizi kontrol etmeyi öğrenerek kendinizi endişelendirmeye başladığınızda, kendinizi sakinleştirmek için kullanabileceğiniz bir baş etme becerisi geliştirirsiniz. Nefes almayı nasıl kontrol edeceğinizi biliyorsanız, korktuğunuz çok fazla dalgalanma yaratma olasılığınız da düşüktür. Gevşeme tekniklerini uygulayın. Düzenli olarak uygulandığında, yoga, meditasyon ve ilerleyici kas gevşetme gibi aktiviteler, vücudun gevşeme tepkisini güçlendirecektir (anksiyete ve panikle ilgili stres tepkisinin tam tersi). Bu gevşeme uygulamaları sadece gevşemeyi sağlamakla kalmaz aynı zamanda sevinç ve dindirme hislerini de artırır. Bu yüzden günlük rutininizde buna vakit ayırın.
- Ailenizle ve arkadaşlarınızla yüz yüze iletişim kurun. Kendinizi sosyal ortamdan izole olmuş hissettiğinizde kaygınız artar, bu yüzden ailenizden birileriyle veya samimi arkadaşlarınızla sık sık bir araya gelin ve iletişim kurun. Yakın ve samimi kimseniz olmadığını düşünüyorsanız, yeni insanlarla tanışma ve destekleyici arkadaşlıklar kurmanın yollarını keşfedin.
- Düzenli egzersiz. Egzersiz doğal bir kaygı yardımcısıdır, bu nedenle çoğu günlerde en az 30 dakika yürümeye çalışın (üç kez 10’ar dakikalık yürüyüşler de iyidir). Kollarınızı ve bacaklarınızı (yürüyüş, koşu, yüzme veya dans etme gibi) hareket ettirmeyi gerektiren ritmik aerobik egzersizler özellikle etkili olabilir.
- Yeterli, dinlendirici bir uyku çekin. Yetersiz veya kalitesiz uyku, kaygıyı daha da kötüleştirebilir, bu nedenle her gece kaliteli bir şekilde 7 ile 9 saat arasında uyumaya çalışın.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder